Maket, Fransızca maquette kelimesinden dilimize girmiş bir sözcüktür. Sözlük anlamı, “bir dekorun, bir yapının, bir aygıtın, heykelin, vb. görünümüne ve oranlarına bağlı kalınarak küçültülmüş üç boyutlu örneği” olarak verilmektedir.
Nelerin maketi yapılabilir? Her tür vasıtanın (otomobil, motorsiklet, kamyon, çekici, otobüs…), askeri, hava, deniz ve taşıtlarının ( uçak, tank, gemi, denizaltı, helikopter vs…) maketleri yapılabileceği gibi, bir binanın, açık ya da kapalı mekanların, aygıtların maketleri de belirli ölçekler dahilinde yapılabilir.
Maketler nasıl yapılır ve hangi aşamalardan geçerek bizlere ulaşırlar? Öncelikle bir maketi üretebilmek için yapılacak olan vasıtanın ya da nesnenin orijinal ölçekli planlarına ihtiyaç vardır. Üretici firmalar bu planları belirli lisans anlaşmaları karşılığında alarak bilgisayarlarına aktarırlar. Bu özel bilgisayarlar yardımı ile alınan planlar istenilen ölçeklere indirgenirler. Daha sonra maket içerinde yer alacak parçalar tek tek ölçekler dahilinde 3 boyutlu olarak çizilerek CNC denen büyük tezgahlarda işlenmek sureti ile birebir kopyaları alınır. Bu kopyalar kimi zaman metal kimi zaman mum ya da ahşap olabilir. Alınan bu kopyalar yine kontrollerden geçerek son aşamaya getirilir ve belli parçalar bir araya getirelerek biz maketçilerin tabiri ile kalıp ağaçları/çerçeveleri oluşturulur. Bu makette kullanılan parçaların adedine göre değişir.

Bir uçağa ait olan parçaların bağlı olduğu kalıp ağacı

Bir araya getirilen bu parçaların daha sonradan plastikten dökümleri alınabilmeleri için yeniden kalıpları çıkartılır ki bu sefer ortaya çıkan kalıp metalden ve yekparedir. Alt ve üst olmak üzere 2 parçadan oluşurlar. Her kalıp ağacı için bu şekilde 2 metal kalıp hazırlanır. Genelde kalıplar dişi ve erkek olmak üzere adlandırılırlar. Bu kalıpların içlerinde bulunan parçaların aralarında akışkan plastiğin yol alacağı ve her parçaya ulaşabileceği kanallar vardır.
Böylelikle kalıp içerisine boşaltılan sıcak ve akışkan plastik, açılan kanallar vasıtası ile her parçayı doldurur ve tamamen soğuduktan sonra çıkartılan kalıp ağaçları yukarıdaki gibi bir hal alır.
Daha sonra maket ile ilgili her kalıp, maket üzerinde yer alan çizimlerin, markaların ve benzeri uygulamaların olduğu dekal kağıdı ve maketin yapımı ile ilgili olan yapım kılavuzu bir araya getirilip paketlenerek biz modelcilere ulaştırılır.
Kalıp alma işi oldukça zor ve bir o kadar da maliyletli olduğundan direk olarak maketin fiyatı bu durumdan etkilenir. 30-40 parçalık bir model ile 500-600 ve daha yüksek sayılarda parça içeren bir maketin fiyatı bir olamaz.
Aynı zamanda maketin fiyatı onu üreten firma ile modelin kalitesine göre değişiklik gösterir.
Bütün bu parçaları hazır maketlere ek olarak bizler de maket bilgi ve becerimizi bir araya getirerek tamamen baştan bir maket hazırlayabiliriz. Bunun için kalıp almaya ihtiyaç yoktur. Tamamen elimizde ihtiaç duyduğumuz maddeleri kesip, birleştirme ve yapıştırma neticesinde ortaya istediğimiz bir nesnenin ya da vasıtanın maketini çıkartabiliriz. Aynen Efes Pilsen’in 2007 ve 2008 senelerinde düzenlediği “ Kes yapıştır, katla sıkıştır” konulu yarışmalarında 1. Lik ve 3. Lük aldığım maketleri tamamen kendim tasarladığım gibi.

2007 senesindeki “Kokoreççi Vahap Usta” ve de 2008 senesindeki “Antepli Meşhur Ali Haydar Usta Kebapçısı” temalı maketleri tamamen hayal gücüme, değişik malzemeleri bir araya geirip kullanma ve de yaratıcılığma dayanarak tasarladım. Maketleri yaparken isimler dışında ne herhangi bir objeden ne de her hangi bir mekandan esinlenmedim. Öncelikle benden tam olarak ne istendiğini anlamaya çalıştım ve birçok farklı malzemeyi bir araya getirerek neler yapabileceğimi denemeye koyuldum.
Maket yapmanın, bu hobi ile uğraşmanın büyük faydasını gördüm ve de görmeye devam ediyorum. Bu hobi ile insan zihni sürekli olarak çalışmakta, görüş açısı değişmekte, ve sürekli baktığı çevresine farklı bir gözle bakmakta, objeleri yalnız görmekle kalmayıp adeta zihinde onların fotokopilerini çekip kaydetmektedir. Bütün bunlara ek olarak maketçilikle uğraşan kişi sürekli yeniliklere açık olmakta, her yaptığı maket ile birlikte farklı faklı beceriler kazanmakta ve de en önemlisi kötü sayılabilecek her tür olaydan ve vakit kaybına neden olan alışkanlıklardan uzak durmaktadır.
Maketçilik hem bireysel hem de çoğul olarak yapılabilecek bir hobi dalıdır. Paylaşımı, ortak düşünüp hareket etmeyi, farklı fikirleri kabul etmeyi ya da onlara alternatifler üretmeyi, güzel ve keyifli vakit geçirmeyi mümkün kılar.
İşte ben bu yüzden bu hobiye küçük sayılabilecek yaşlarda başladım ve hala sıkılmadan ve büyük bir keyifle devam ediyorum. Bu hobiye gönül vermiş bir kişi olarak insanlara bu hobi ile ilgilenmelerini kesinlikte tavsiye ederim.